Uyqu va koronar arteriyalar qo‘shma aterosklerotik torayishi mavjud bemorlarni tashxislash va davolashga kardiologik yondashuvlar
Annotatsiya
Maqsad. Uyqu va koronar arteriyalarning qo‘shma aterosklerotik shikastlanishi bo‘lgan bemorlarda takomillashtirilgan kardiologik yondashuv va algoritmni qo‘llash natijalarini o‘rganish.
Materiallar va usullar. Bizning tadqiqotimiz doirasida 2019-2024 yillar mobaynida Respublika xirurgik angionevrologiya ixtisoslashtirilgan markazida tekshiruvdan o‘tkazilgan va davolangan uyqu tomirlarida gemodinamik ahamiyatli stenoz aniqlangan hamda yurak ishemik kasalligi asimptom yoki turg‘un zo‘riqish stenokardiyasi funksional sinf I-II tashxisi qo‘yilgan 105 ta bemorni kiritdik. Bemorlarga EKG, sutkalik EKG monitoring, exokardiografiya, UTT, KT, MRT, angiografiya (MSKT- angiografiya, KAG), miokard MRT-stress perfuziyasi kabi standart va maxsus usullar bilan tekshirildi.
Natijalar. Ishlab chiqilgan algoritm asosida davolangan bemorlarda insult, yurak etishmovchiligi, o‘tkir koronar sindrom va o‘tkir miokard infarkti holatlari nazorat guruhiga nisbatan kamroq kuzatildi. Asosiy guruhda amaliyot davridagi asoratlar 2% gacha, uzoq muddatli davrda esa 2,6% gacha kamaydi. Bemorlar holati yaxshilanishi asosiy guruhda 53,9%, nazorat guruhida esa 40,5% ni tashkil qildi. Karotid va koronar arteriyalar qo‘shma stenozi mavjud bemorlarda tabaqalashtirilgan yondashuv asoratlarni kamaytirish va davolash samaradorligini oshirishga yordam berdi.
Xulosa. Karotid arteriyalarining torayishi asimptom koronar zararlanish bilan birgalikda aksariyat holatlarda ikki yoki undan ortiq tomir shikastlanishi bilan kechadi, yakka aterosklerotik jarayon kam uchraydi. Aniqlangan kamida to‘rtta xavf omili mavjud bo‘lib, asosiylari AG, semizlik, kamharakatlilik, giperlipidemiya yoki qandli diabetdir. Miokard MRT-stress perfuziyasida ishemiya yoki perfuzion rezerv 2 kuzatilganda, birinchi bosqichda koronar stentlashni o‘tkazish karotid rekonstruksiyasida yurak asoratlarini oldini olish imkonini beradi.
Mualliflar haqida
Adabiyotlar ro'yxati
Cardiovascular diseases (CVDs). https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/cardiovascular- diseases-(cvds) (accessed 2025-05-01).
Giannopoulos S., Texakalidis P., Charisis N., Jonnalagadda A.K., Chaitidis N., Giannopoulos S., Kaskoutis C., Machinis T., Koullias G.J. Synchronous Carotid Endarterectomy and Coronary Artery Bypass Graft versus Staged Carotid Artery Stenting and Coronary Artery Bypass Graft for Patients with Concomitant Severe Coronary and Carotid Stenosis: A Systematic Review and Meta-Analysis. Ann. Vasc. Surg. 2020, 62, 463-473.e4. https://doi.org/10.1016/j.avsg.2019.06.018.
Modugno P., Picone V., Centritto E. M., Calvo E., Canosa C., Piancone F., Testa N., Camposarcone N., Castellano G., Astore P., Di Martino L., Di Iusto F., De Filippo C.M., Massetti M. Combined Treatment With Carotid Endoarterectomy and Coronary Artery Bypass Grafting: A Single-Institutional Experience in 222 Patients. Vasc. Endovascular Surg. 2022, 56 (6), 566–570. https://doi.org/10.1177/153857442210
94148.
Tsukagoshi J., Yokoyama Y., Fujisaki T., Takagi H., Shirasu T., Kuno T. Systematic Review and Meta- Analysis of the Treatment Strategies for Coronary Artery Bypass Graft Patients with Concomitant Carotid Artery Atherosclerotic Disease. J. Vasc. Surg. 2023, 78 (4), 1083-1094.e8. https://doi.org/10.1016/j.jvs. 2023.04.043.
Drakopoulou M., Oikonomou G., Soulaidopoulos S., Toutouzas K., Tousoulis D. Management of Patients with Concomitant Coronary and Carotid Artery Disease. Expert Rev. Cardiovasc. Ther. 2019, 17 (8), 575–583. https://doi.org/10.1080/14779072.2019.1642106.
Naylor A.R., Mehta Z., Rothwell P.M., Bell P.R.F. Carotid Artery Disease and Stroke during Coronary Artery Bypass: A Critical Review of the Literature. Eur. J. Vasc. Endovasc. Surg. Off. J. Eur. Soc. Vasc. Surg. 2002, 23 (4), 283–294. https://doi.org/10.1053/ejvs.2002.1609.
Taneja S., Chauhan S., Kapoor P.M., Jagia P., Bisoi A.K. Prevalence of Carotid Artery Stenosis in Neurologically Asymptomatic Patients Undergoing Coronary Artery Bypass Grafting for Coronary Artery Disease: Role of Anesthesiologist in Preoperative Assessment and Intraoperative Management. Ann. Card. Anaesth. 2016, 19 (1), 76–83. https://doi.org/10.4103/0971-9784.173024.
Hasan B., Farah M., Nayfeh T., Amin M., Malandris K., Abd-Rabu R., Shah S., Rajjoub R., Seisa M. O., Saadi S., Hassett L., Prokop L.J., AbuRahma A.F., Murad M.H. A Systematic Review Supporting the Society for Vascular Surgery Guidelines on the Management of Carotid Artery Disease. J. Vasc. Surg. 2022, 75 (1, Supplement), 99S-108S.e42. https://doi.org/10.1016/j.jvs.2021.06.001.
Rezkalla S.H., Kloner R.A. Invasive versus Conservative Management in Coronary Artery Disease. Clin. Med. Res. 2023, 21 (2), 95–104. https://doi.org/10.3121/cmr.2023.1806.
2021 ACC/AHA/SCAI Guideline for Coronary Artery Revascularization: A Report of the American College of Cardiology/American Heart Association Joint Committee on Clinical Practice Guidelines | Circulation. https://www.ahajournals.org/doi/10.1161/CIR.0000000000001038 (accessed 2025-05-01).
Görgülü Ü., Recep Donmez, Berna Arlı, Gurdal Orhan. Risk Factors for Peri-Procedural Stroke or Death in Internal Carotid Artery Stenting: A Neurology Team Experience. Neurol. Asia 2023, 28 (4), 877–884. https://doi.org/10.54029/2023rhu.
Feldman D.N., Swaminathan R.V., Geleris J.D., Okin P., Minutello R.M., Krishnan U., McCormick D.J., Bergman G., Singh H., Wong S.C., Kim L.K. Comparison of Trends and In-Hospital Outcomes of Concurrent Carotid Artery Revascularization and Coronary Artery Bypass Graft Surgery. JACC Cardiovasc. Interv. 2017, 10 (3), 286–298. https://doi.org/10.1016/j.jcin.2016.11.032.
Copyright (c) 2025 Ш.И. Каримов, А.А. Юлбарисов, Д.Х. Нурматов, Х.К. Алидижанов, Б.Т. Носиржонов (Автор)

Ushbu asar saytida mavjud litsenziyalar Creative Commons «Attribution» (««Atribut») 4.0 Butun dunyo bo'ylab.